Het woord “Islam” betekent letterlijk vrede, maar ook overgave, veiligheid en geborgenheid. Deze principes zijn diep geworteld in het leven van een moslim: tijdens het gebed heeft hij geen verbintenis met de wereld en heeft zich volkomen overgegeven aan Allah als hij voor Hem knielt en voor Hem opstaat, bescheiden en met respect.
We leven in Nederland met ruim 15 miljoen mensen in een betrekkelijk klein land, met mensen van heel veel verschillende culturen samen, waaronder bijna een miljoen moslims. De islam is de tweede godsdienst geworden. Desondanks heerst er een bepaalde vorm van onwetendheid en vooroordelen over de islam en moslims dat weer ongenoegen met zich meebrengt. Vaak wordt men ten onrechte ervan beschuldigd, dat het geloof intolerant is, maar het tegendeel is waar, want niet de religie zelf, maar bepaalde uitingen kunnen intolerant zijn. Nu we in zo’ n betrekkelijk klein land leven, is het van groot belang om er alles aan te doen om vriendschap en verbondenheid tussen culturen en religies in een samenleving vrij van racisme en discriminatie te bevorderen. Om een harmonieuze samenleving te realiseren is het gewenst om de ANDER goed te leren kennen. Want: "onbekend maakt onbemind".
Dialoog is een relevant begrip voor de mens in semantisch opzicht. Nog belangrijker echter is haar betekenis in de realiteit van de mens en de samenleving. De dialoog is immers een van de voornaamste fundamenten waarop een duurzame vrede berust. Een goed verloop van de dialoog is afhankelijk van enkele eigenschappen en principes waarover haar deelnemers zouden moeten beschikken. Hoe beter men deze principes naleeft des te dieper en verrijkender kan de dialoog zijn. Even kort toelichten:1-De aandrift tot kennis De mens heeft een innerlijk verlangen naar kennis; ook al is er grote verscheidenheid in het soort kennis dat men nastreeft. Met deze fundamentele aandrift leert de mens zichzelf en anderen kennen. Inzicht in de overeenkomsten maar ook de verschillen vormt de basis van dit leerproces. Dit verlangen naar kennis en vooral inzicht zou voor een goede dialoog gevoed moeten worden.
2-Nederigheid Een belangrijke eerste stap tot dialoog is het beseffen dat wij zeer weinig weten. De werkelijkheid is veel groter en complexer dan wij ooit zullen kunnen bevatten ook al streven wij hier zo hevig naar. Nederigheid verschaft ons juist de mogelijkheid te leren van onze voorgangers.
3-Empathie Empathie is de bewustwording van de beleving van de ander. Een eerste vereiste hiervoor is het actief kunnen luisteren. Luisteren gaat niet vanzelf, zonder inspanning en aandacht. Empathie betekent niet dat de eigen gevoelens worden ontkend maar dat men in eerste instantie rekening houdt met die van de ander; dat men het bestaan van de ander met al zijn aspecten erkent en respecteert. 4-Oprechtheid
Een oprechte intentie vormt de geest van het adequaat menselijk handelen. Zonder deze is de handeling een lichaam zonder geest. Een poging tot dialoog zonder oprechtheid zal dan ook niet veel meer zijn dan een oppervlakkig of formeel gesprek. 5-Openheid Er zijn obstakels in de dialoog zoals vooroordelen van beide kanten, angst voor het vreemde en twijfels ten aanzien van de intenties. Om deze obstakels te verwijderen is openheid nodig. Voor openheid is vertrouwen weer een vereiste. Wederzijds vertrouwen bevordert men alleen door een duurzame oprechtheid in spreken en handelen. Openheid is net als alle andere gouden principes niet te forceren. Zij groeit als zij de juiste aarde vindt. 6-Continuïteit Voor de instandhouding en verdere ontwikkeling van de dialoog is continuïteit van deze principes een belangrijke voorwaarde. Het mag nooit een ideaal zijn dat zich beperkt tot een moment of zelfs een generatie wil dialoog de gewenste heilzame werking hebben in de samenleving. Het gaat niet alleen om een religieuze dialoog tussen christenen en moslims. Minstens zo belangrijk is de culturele en politieke dialoog tussen het Westen en de islam die moet leiden tot het aanvaarden van de zogenaamde ‘Euro-islam’.Er zijn door de eeuwen heen mensen geweest die de dialoog op gang wilden brengen, zoals wetenschappers en filosofen die met hun gedachtegoed de islam probeerden te verrijken en de vooruitgang te dienen. Dialoog kan zinvol zijn wanneer deze is gericht op het wegnemen van misverstanden, karikaturen en vijandbeelden. Dit vergt van beide deelnemers een open instelling. En wat gebeurt er als deze dialoog mislukt? Waarschijnlijk zal dit leiden tot uitschakeling of radicalisering van grote groepen ‘gematigde’ en verwesterde moslims. Daardoor zal de nagestreefde integratie van deze grote groep mensen uitblijven, wat kan leiden tot ernstige onlust en onrust. Tot slot nog even een korte islamitische kijk op het begrip dialoog:
Het woord ‘ontmoeting’ wordt in de Qur’an in verschillende situaties maar liefst 29 keer vermeld. Het woord ‘mens’ wordt zelfs 65 keer genoemd. Hiermee wil ik aanduiden dat de dialoog met zijn verschillende aspecten en interpretaties van ons als mens zijnde wordt verlangd.
De Qur’an staat vol met aanbevelingen om tot dialoog te komen met andere culturen, en voornamelijk met mensen die niet dezelfde levensvisie delen. In soera 29, vers 47 staat het volgende: ‘Twist met de mensen van het Boek slechts op de beste manier, behalve met degenen onder hen die onrecht plegen, en zegt: Wij geloven in wat naar ons is neergezonden en in wat naar jullie is neergezonden. Onze God en jullie God is één en wij geven ons over aan Hem.’ De Qur’aan leert ons: “Roep op tot de weg van jouw heer met wijsheid en goede aansporing en twist met hen op de beste manier .“ Nog een ander vers dat een prachtig artikel van gelijkheid en mensenrechten verwoord staat in soera 49,vers 13. Hier staat het volgende geschreven, al sinds 1427 jaar:‘Jullie zijn allemaal van Adam afkomstig en Adam is uit aarde geschapen. ‘Zo verklaart de profeet van de Islam onze gemeenschappelijke oorsprong. Wat de ene mens van de ander verschilt, zijn de goede daden die hij in zijn leven verricht. Naar je medemens kunnen luisteren opdat je elkaar beter leert begrijpen is in wezen al een goede daad. Respect voor elkaars cultuur hebben maakt deel uit van een lang proces met als doel de hele menselijke beschaving een stap vooruit te brengen. Uiteraard zijn er verschillen in culturen: tradities, opvattingen etc. maar er bestaat geen onafhankelijke beschaving, je maakt als volk of als groep, deel uit van één allesomvattende beschaving, waarin voor iedereen algemene normen en waarden gelden. En dat zijn onze ontmoetings- en aanknopingspunten. Daarom is het noodzakelijk dat wij blijven zoeken, of zelfs de mogelijkheden creëren naar een ruimte waarin de cultuurverschillen versmelten .‘Je geloof is niet volledig tot je voor de anderen hetzelfde wenst als voor jezelf. Dit was de boodschap van niet alleen de profeet Mohammed (vzmh)maar ook van alle ander profeten die voor hem bet Woord van God hebben verkondigd.
Imam : M.W.Jabri
De Biltse hoek- De Bilt -18-01-2007
