Fatwa-griep

- antwoord op een islamitische vraag
- het vergelijken van de context waarin een probleem zich afspeelt met een soortgelijke situatie die in het verleden is voorgekomen en op basis van deze vergelijking antwoord geven op de gestelde vraag. Het antwoord hoeft dus niet perse uit de Quran of sunnah afkomstig zijn, maar kan ook op basis van idjtihaad geformuleerd worden
- oordeel over bepaalde situatie
- iets waar onduidelijkheid over is, meestal een probleem, waar een uitspraak over gedaan wordt- voor een bepaalde situatie waar geen antwoord op is binnen de Quran en sunnah probeert men een antwoord te vinden door te kijken naar vergelijkbare situaties die zich hebben voorgedaan

Door wie wordt er naar een fatwa gevraagd?

- tegenwoordig door iedereen
- vroeger: alleen als men met een probleem zat en bang was om (islamitisch gezien) verkeerde stappen te ondernemen, vroeg men om een fatwa – ‘7aris 3ala deen’

De motivatie om naar een fatwa te vragen dient te zijn;

- het voorkomen om in religieus verval te raken, d.w.z. ‘al-7irs 3ala deen, annanie oe’addie al-3ibaada kama hiya’, en ‘ as’al 3ani al-dhikri al-shar3i fi mas’alatin maa’
- en niet om een antwoord voor eigen belang/bestwil te krijgen

Fatwa: het vragen naar de islamitische regelgeving inzake een bepaalde vraagstuk. ‘al-su’aal 3an al-7okm al-shar3i fi mas’alatin maa’.

• De beginselen van de fatawa:

- al-moestafti = degene die de vraag stelt, dit kan elk willekeurig persoon zijn
- al-moefta = degene die de fatwa uitspreekt
- al-fatwa = de inhoudelijke uitspraak

 Aandachtspunten vanuit het oogpunt van de moestafti

Wat is het huidige probleem van jongeren?
-het niet weten van wie er tot een betrouwbare en erkende moefta wordt gerekend (en die dus voldoet aan de voorwaarden om fatawa te (mogen) geven).

Wat is de reden dat sommige mensen tegenwoordig betrouwbare fatawa niet accepteren?
- door tegenstrijdige belangen tussen religie en politiek
- doordat de gegeven fatwa van een andere ‘madhab’ (rechtsschool) afkomstig is
- soms is een bepaalde fatwa geldig voor een specifieke situatie en niet algemeen geldend. Het kan ook zijn dat naar aanleiding hiervan een grijs gebied ontstaat

Fatawa zijn in twee delen op te splitsen:
- Fatawa al-a3yaan (of al-afraad); dit zijn persoonsgebonden fatawa, die alleen geldig zijn voor een specifieke situatie
- Fatawa al-oemmah; deze fatawa zijn voor iedereen van toepassing

Tegenwoordig stelt iedereen vragen die onder de ‘persoonsgebonden fatawa’ vallen. Dit in tegenstelling tot wat de sahaba deden. Zij stelden voornamelijk vragen die onder de categorie ‘algemene fatawa’ vallen
Het probleem dat ervoor zorgt dat men tegenwoordig moefties niet meer gelooft (met als gevolg dat één persoon meerdere moefties benadert voor één en dezelfde vraag) is ‘al-djahl 3ani al-deen’; gebrek aan kennis over de eigen religie.
Van elke moslim wordt verwacht in het bezit te zijn van basiskennis over de islam, zodat men enkel naar nieuwe vraagstukken vraagt.

Samengevat: de problemen waar we tegenwoordig mee te kampen hebben zijn:

1. onwetendheid over de islam
2. het stellen van vragen over zaken die geen prioriteit vormen
3. vragen/vissen naar persoonsgebonden wenselijke antwoorden

Aandachtspunten vanuit het oogpunt van de moefti

Oelamaa al-oemmah (de geleerden) zijn onder te verdelen in:
- al-moe7addietheen; degenen die kennis hebben van de sunnah + hadieth
- al-foeqahaa’; hieronder vallen ook moefties. Niet iedereen is geschikt om moefti te zijn, alleen diegenen die in staat zijn om wet-en regelgeving vanuit de Quran en sunnah te vertalen naar de situatie waarop de vraagstuk betrekking heeft zijn in staat fatawa uit te spreken.

Wie zijn de eerste moefties?
- Allah (swt)
- De profeet (vzmh)
- De sahaaba

Een moeftie is feitelijk iemand die namens Allah en Zijn profeet een bepaalde uitspraak ondertekent. Hierbij draagt de moefti dus een zware verantwoordelijkheid. Hieruit volgt dat een moefti die zich hiervan bewust is over de volgende eigenschappen dient te beschikken:
- in het bezit zijn kennis (al-3ilm)
- oprecht en betrouwbaar (al-sidq)

Daarnaast dient een moefti over bepaalde relationele eigenschappen te beschikken zoals:
- barmhartigheid
- aanpassingsvermogen richting de moestafti
- bij het doen van een fatwa rekening houden met de persoonlijkheid en omstandigheden van de moestafti

Vroeger waren de sahaba erg voorzichtig met het doen van fatawa, omdat ze zich goed bewust waren van de zware verantwoordelijkheid die daaraan gekoppeld was. Wanneer men hen vroeg om een fatwa probeerden ze deze taak van zich af te schuiven door de ondervrager naar een andere sahabi door te verwijzen. ‘Adjra’oekom 3ani al-fatwa, adjra’oekom 3ani al-naar’
Degene die het meest lef heeft om fatawa te doen, heeft ook de meeste lef om de hel te betreden.
De sahaba herleidden hun uitspraken uit de (Quran en) sunnah. Een goede moefti prefereert het herleiden van een fatwa uit een hadieth sahih boven het doen van qiyaas (= het vergelijken van de vraagstuk met een vergelijkbare situatie uit het verleden).Tegenwoordig is er ‘iftaa’ al-idjtimaa3ie’, het gezamenlijk doen van fatwa door erkende instituties (voor de betrouwbaarheid). Fatawa kunnen veranderen al naar gelang de plaats en tijd (en omstandigheden) veranderen. Van de moefti wordt verwacht dat hij op de hoogte is van de situatie/leefomstandigheden van degene waar de uitspraak/fatwa betrekking op heeft, alvorens hij met een fatwa komt.

De onderwerpen waar de geleerden zich tegenwoordig over buigen (en door middel van idjtihaad antwoord op proberen te geven) hebben betrekking op:
- bancaire zaken; hierbij is er behoefte aan nieuwe kennis (binnen de kaders van de Q+S)
- gezondheidszorg; de moefti dient bij het uitspreken van een fatwa die hij baseert op de islamitische wetgeving ook (aangewezen) specialisten te raadplegen.
- Nieuwe (wetenschappelijke) ontdekkingen en ontwikkelingen; sinds de jaren ’60 worden er nieuwe wetenschappelijke bevindingen gedaan die nieuwe vragen met zich meebrengen. Om deze vragen te kunnen beantwoorden dient de moefti hier samen met deskundige specialisten idjtihaad over te doen om fatawa/uitspraken te kunnen doen.

Een nieuwe trend is het ontstaan van ‘al-fiqh al-7adhaara’, de wetenschap der beschaving.
De geleerden zijn overgesprongen van fatawa al-oemma (de voor iedereen geldende fatawa) naar ‘fiqh al-7adaara’. Deze wetenschap heeft betrekking op de relaties tussen moslims en niet moslims (andere culturen en volkeren). De gedachten achter deze nieuwe ontwikkeling is dat wij (als moslims) hiermee de risala/boodschap over kunnen brengen aan anders-gelovigen.

Slotopmerkingen

• Ga niet willekeurig opzoek naar fatawa op het internet
• Als het gaat om fatawa dient men ook rekening te houden met de verschillende rechtsscholen/madhaahib. Het kan zijn dat een moefti een fatwa geeft volgens de madhab die hij volgt. Hij kan echter ook een fatwa uitspreken die gebaseerd is op de middenweg tussen de verschillende madhaahib (al-a7ouad).
• Idjtihaad dient verricht te worden wanneer het gaat om nieuwe zaken (al-foeroe3).