Afschaffen zomertijd

Een groeiende groep leden van het Europees Parlement vindt de EU-regeling over het verzetten van de klok onnodig en gaat hierover een resolutie in stemming brengen. Verwacht wordt dat die in december wordt aangenomen.Daarna is de Europese Commissie aan zet, en dan moeten de lidstaten het plan nog goedkeuren. Als een meerderheid van de EU-landen ook voorstander blijkt van afschaffing, dan is de zomertijd verleden tijd en zullen we het hele jaar door gebruikmaken van de wintertijd ofwel de standaardtijd.
Maar voor het zover is zijn we zeker twee jaar verder, vertelt Kees Bos, woordvoerder van Europarlementslid Annie Schreijer-Pierik (CDA). Die meldt dat het Europarlement in ieder geval voorstander is van afschaffing.

Werkgroep
In het Europarlement heeft een speciale werkgroep de voor- en nadelen van het verzetten van de klok onderzocht. De gedachte achter zomertijd is dat je zo zou kunnen bezuinigen op verlichting. Maar het energiebesparende effect is omstreden: de beoogde energiebesparing zou volgens deze werkgroep niet worden bereikt. De maatschappelijke kosten als gevolg van het verzetten van de klok raamt de Duitse hoogleraar Till Roenneberg, die al veertig jaar de invloed van de klok op het bioritme van mensen bestudeert, alleen al voor Duitsland op 60 miljard euro per jaar.  

70 landen verzetten de klok
Op dit moment zijn er ongeveer zeventig landen die twee keer per jaar (zomer en winter) de klok verzetten. Duitsland was de eerste. Op die manier moest er tijdens de Eerste Wereldoorlog bespaard worden op kolen. Een dag later volgde Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog werd de zomertijd weer afgeschaft omdat die het ritme van de mens zou verstoren. De oliecrisis van 1973, die tot een golf van energiebesparende maatregelen leidde, was voor veel Europese landen, waaronder Nederland in 1977, aanleiding om opnieuw de zomertijd in te voeren. 

Finland wil referendum
Er zijn ook landen waar zomertijd niet bestaat zoals Canada en Australië. In Finland wil een meerderheid van de bevolking een referendum over het onnodige verzetten van de klok. Verder is binnen Europa het thema vooral in Spanje een met regelmaat terugkerend onderwerp.Spanjaarden zouden zelfs in de verkeerde tijdszone leven. Het land hoort geografisch gezien in dezelfde zone als Portugal en Engeland. Een parlementaire commissie pleitte daarom een paar jaar geleden al voor het permanent terugzetten van de klok.In Nederland haalde de actiegroep Stop de Zomertijd onlangs 33.000 handtekeningen op.

1. Waarom hebben we een zomer- en wintertijd?
De wintertijd betekent dat de klok een uurtje terug moet worden gezet. Zondag om 03.00 uur wordt de klok teruggezet naar 02.00 uur. We kunnen dus een uurtje langer slapen. De wintertijd is eigenlijk de 'normale' tijd. Die duurt vijf maanden. Het is juist de zomertijd waarbij van de standaardtijd wordt afgeweken door de klok een uur vooruit te zetten.Die zomertijd is om te voorkomen dat het in het holst van de nacht al licht wordt. Zonder zomertijd zou het bijvoorbeeld eind juni al tegen 3.30 uur 's nachts licht worden en tegen 21.30 uur 's avonds weer donker. Door de klok dan te verzetten, lijkt de zon later op te komen en weer onder te gaan.Hierdoor is het 's morgens langer donker, en blijft het 's avonds juist langer licht. De periode van daglicht komt zo beter overeen met de periode waarin de meeste mensen wakker zijn. In de winter is dat niet nodig, 

2. Wat is precies het voordeel van die wisseling?
Het meest voor de hand liggende voordeel van de zomertijd is dat huishoudens 's avonds minder stroom verbruiken omdat er pas later verlichting nodig is. In het Europarlement heeft een speciale werkgroep de voor- en nadelen onderzocht, maar volgens deze groep zou de beoogde energiebesparing helemaal niet worden bereikt.

3. En de nadelen?
Door het ingaan van de zomertijd zou je biologische klok korte tijd ontregeld worden. En die is van invloed op het cognitief en fysiek functioneren. Uit Deens onderzoek blijkt dat het verzetten van de klok rechtstreeks effect zou hebben op het aantal mensen dat depressief wordt. We spraken vorig jaar met psychiater Rienke de Weme, die vindt dat we nog eens goed moeten nadenken of we nog wel moeten doorgaan met zomer- en wintertijd.Want sommige mensen krijgen last van een verstoord slaapritme of voelen zich alsof ze last van een jetlag hebben. "Mensen hebben dan een week last van vermoeidheid en somberheid, maar daarna is hun ritme weer aangepast", aldus De Weme vorig jaar. "Een winterdepressie duurt langer, vaak begint het eind oktober en stopt het voor januari. Dit heeft te maken met minder zonlicht. Of het aanhouden van de zomertijd dit kan oplossen, moeten we uitzoeken."

4. Heeft de hele wereld eigenlijk een zomer- en wintertijd?
Nee. Landen die dicht bij de evenaar liggen, doen er bijvoorbeeld niet aan. Zij kennen ook geen seizoenen. Maar sinds 2002 doen alle landen van de EU mee, op hetzelfde moment. Wereldwijd zijn er zo'n 70 landen die twee keer per jaar de klok verzetten. Sommige landen die niet bij de EU horen, doen dat op een ander moment.

5. Hoe lang heeft Nederland al de zomertijd?
In Nederland is de zomertijd voor het eerst ingevoerd in 1916, maar in 1945 werd die weer afgeschaft. In 1977, vier jaar na de oliecrisis van 1973, voerde Nederland de zomertijd opnieuw in. 

6. Komt er ooit een einde aan de zomertijd?
Dat is een discussie die elk jaar weer oplaait. Afgelopen winter haalde de actiegroep Stop de Zomertijd nog ruim 38.000 handtekeningen op. Want de zomertijd is flauwekul en moet afgeschaft worden, vinden de initiatiefnemers. Ook in het Europarlement is het onderwerp van gesprek.Een groeiende groep leden van het Europees Parlement vindt de EU-regeling over het verzetten van de klok onnodig en gaat hierover een resolutie in stemming brengen. Verwacht wordt dat die in december wordt aangenomen. Dat betekent niet dat het direct einde zomertijd is. Na het Europarlement is de Europese Commissie aan zet, en vervolgens moeten de lidstaten het plan nog goedkeuren. Als een meerderheid van de EU-landen ook voorstander blijkt van afschaffing, dan is de zomertijd verleden tijd en zullen we het hele jaar door gebruikmaken van de wintertijd ofwel de standaardtijd.

(23 oktober 2017)